I. ua kaupaonaia mamua, aole hanaia i dala maoli. I ka wa kahiko loa, aole me ka moni ke kalepa ana, lilo aku kekahi waiwai, a lilo mai kekahi waiwai e ae. Pela ke kuai ana me ka waiwai i loaa mai kela mea keia mea. A mahope komo no ke kala a me ka gula iloko o ke kalepa ana, a ua kaupaonaia ke kala a me ke gula e like me ka ae like, Kin. 23:16; 43:21; Puk. 30:24. A Mahope aku, na ke aupuni e hana ka moni a kau i hoailona maluna i akaka ke ano a me ka waiwai iloko, i ole e pilikia ka poe kuai i ke kaupaona ana. Ua manaoia, aia no i ka wa o Simona Makabeo, ka hana mua ana i ka moni e na Iudaio, 150 paha makahiki mamua o Kristo, a emi iki paha. O ka moni i hanaia, o ke sekela, o ka hapalua, ka hapakolu, a me ka hapaha o ke sekela. O na kii ma ka moni Iudaio, he kookoo alemona a me ka ipu mane, aka, ua hookapuia ke kii kanaka. E nana Mat. 22:16-22. I ka wa o Iesu a me na lunaolelo, aia no ma Iudea kekahi mau kala no Helene mai, a no Roma mai. E nana i ka Papakala. Kuhikuhi mai Iesu i 'ka poe kuai moni,' oia paha ka poe lawe i ka moni, a haawi aku i ka uku hoopanee, Mat. 25:27. Aia hoi ka poe kuai kala ma ka pahale o ka luahini, haawi lakou i ke kala Iudaio no ke kala o ka aina e, a mahele hoi i ke kala i kala hapalua sekela, ka moni hookupu, Puk. 30:15, ka haawina paha no Iehova. Ua hookukeia'ku lakou e ka Haku o ka luakini, aole no ke kuai kala ma ka hale o ke Akua wale no, aka, no ke kuai pono ole kekahi, Mar. 11:15-17. Ma 1 Tim. 6-10, olelo mai o Paulo, 'o ka puni kala, o ka mole ia o ka hewa a pau.' Aole hoahewa iai ke kala, aka, hoahewa i ka puni kala, o ke kumu ia o na hewa he nui loa. Komo no keia kuko hewa iloko o ka naau o ka poe waiwai a me ka poe ilihune; no ka mea, ua pau paha lakou i ka puni kala.